BÀI TUYÊN TRUYỀN
Truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá, thuốc lá điện tử, rượu bia
Và các chất kích thích khác năm 2024-2025
Hiện nay, tình trạng học sinh hút thuốc lá, nhất là thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng rất phổ biến, nó là nguyên nhân gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe, học tập và tương lai của học sinh. Giáo dục về tác hại của thuốc lá điện tử cho học sinh là một phần quan trọng của chiến lược phòng chống sử dụng hóa chất gây nghiện và hại cho sức khỏe.
I.Tổng quan và thực trạng hiện nay
Thời gian gần đây, tình trạng học sinh, sinh viên hút thuốc lá điện tử có chiều hướng gia tăng, thậm chí tình trạng này còn xảy ra đối với học sinh tiểu học và ở cả học sinh nữ. Đã có nhiều trường hợp học sinh bị ngộ độc do sử dụng thuốc lá điện tử đến mức co giật, bị ảo giác phải nhập viện. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng, việc sử dụng thuốc lá điện tử ở lứa tuổi thanh, thiếu niên sẽ dẫn đến tình trạng nghiện thuốc lá, tăng nguy cơ mắc các căn bệnh nguy hiểm, phát sinh tệ nạn xã hội, ảnh hưởng đến sức khỏe, học tập và tương lai sau này của các em.
Thuốc lá điện tử ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của học sinh và những người xung quanh bởi thành phần nicotine (chất gây nghiện) trong khói thuốc, những người nghiện thuốc lá điện tử thường có nguy cơ nghiện rượu, ma tuý và các chất gây nghiện khác. Khi hút thuốc lá điện tử học sinh có thể mắc phải một số bệnh lý đường hô hấp như viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, bệnh viêm phổi lipid, tràn khí màng phổi nguyên phát, suy giảm chức năng phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính… do trong thuốc lá điện tử có rất nhiều hóa chất độc hại đối với sức khỏe con người. Ngoài ra, một số hóa chất độc hại như nicotine, carbon monoxide trong khói thuốc lá điện tử làm làm tăng nguy cơ rối loạn tim mạch, tăng nguy cơ hình thành huyết khối và xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, suy tim, đột quỵ. Nguy hiểm hơn là một số hợp chất có trong khói thuốc lá điện tử như: formaldehyd, acrolein, toluene, các kim loại nặng (như niken và chì) có thể gây các thay đổi tế bào dẫn đến ung thư. Khói từ thuốc lá điện tử cũng gây hại cho sức khỏe của những người xung quanh. Khi hít phải các chất độc hại như aldehydes, carbon monoxide... trong khói của thuốc lá điện tử sẽ có nguy cơ mắc ung thư và tăng nguy cơ tim mạch, đột quỵ.
II. Thuốc lá điện tử là gì?
1/ Khái niệm: Thuốc lá điện tử (Electronic Nicotine Delivery Systems – ENDS), còn được gọi tên khác như E-cigarette hay Vape, là thiết bị điện tử cầm tay, sử dụng pin để làm nóng dung dịch điện tử có chứa nicotine và các chất hóa học khác, tạo ra các hạt khí dung (còn gọi là aerosol hay sol khí) cho người dùng hít vào.
Cấu tạo của thuốc lá điện tử như sau:
2/ Các loại thuốc lá điện tử: Thuốc lá điện tử hiện chưa được phép lưu hành chính thức tại Việt Nam. Tuy nhiên, trên thị trường có rất loại nhiều thuốc lá điện tử với tên gọi, hình dáng và kích thước khác nhau.
- Thuốc lá điện tử sử dụng một lần: Có hình giống điếu thuốc (cigalike), không thể sạc hay tái nạp lại dung dịch điện tử, dùng một lần cho đến khi hết pin hoặc hết dung dịch có sẵn trong thiết bị.
- Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều lần có ống chứa dung dịch điện tử được đóng sẵn bởi nhà sản xuất và có thể thay ống mới khi sử dụng hoặc có bộ phận chứa dung dịch điện tử có thể tái nạp sau khi sử dụng. Ống chứa dung dịch điện tử được gắn vào pin. Thuốc lá điện tử này có hình như chiếc bút (vape pen).
- Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều lần với đầu đốt dung dịch điện tử và thân máy tích hợp bộ điều khiển và pin (tanks mods) cho phép người sử dụng có thể điều chỉnh nhiệt độ và thay đổi thành phần dung dịch điện tử. Thiết bị có thể sạc và sử dụng nhiều lần.
- Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều lần với phần đầu là bình chứa dung dịch điện tử được nạp sẵn hoặc tái nạp gắn với thân máy tích hợp hệ thống có thể điều chỉnh (Pod-mods). Sản phẩm thường sử dụng muối nicotin thay vì nicotine đơn thuần như trong các sản phẩm thuốc lá điện tử khác, cho phép dung nạp nicotine nồng độ cao.
III. Tác hại của thuốc lá điện tử
- Nguy cơ phát sinh các tệ nạn xã hội:
Người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện. Pha trộn ma túy vào dung dịch điện tử đã được ghi nhận ở Trung tâm Chống độc bệnh viện Bạch Mai và Trung tâm giám định ma túy Viện Khoa học hình sự Bộ Công an.
- Ảnh hưởng tới môi trường:
Thiết bị điện tử có thể hỏng, lỗi và gây cháy nổ, thương tích, mất an toàn cho người sử dụng. Rác thải bộ phận điện tử của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gây ảnh hưởng đến môi trường, đặc biệt là với thiết bị sử dụng một lần.
Thêm vào đó, thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có rất nhiều thành phần: nhựa, pin, bảng mạch điện, lọ dung dịch…., quy trình dỡ bỏ, phân loại… nhằm tái chế hay vứt bỏ, tiêu hủy đều phức tạp và tốn kém. Nếu bị vứt bỏ dưới dạng vỡ, nát có thể phát tán ra môi trường các chất độc hại như kim loại, axit, nicotine, ...
- Ảnh hưởng tới an sinh xã hội, kinh tế và sự phát triển bền vững:
Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng làm gia tăng gánh nặng bệnh tật và chi phí liên quan đến sử dụng thuốc lá.Tại Việt Nam, chi phí y tế cho 5 trong số 25 loại bệnh liên quan đến thuốc lá năm 2011 (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính) đã là 24.679 tỷ đồng.
Tiêu dùng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ảnh hưởng tới đói nghèo và phát triển bền vững. Các hãng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang có xu thế đưa ra nhiều sản phẩm với giá bán thấp hơn để tiếp cận người có thu nhập thấp (là đối tượng dễ tổn thương nhất).
Như vậy, hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân làm gia tăng nghèo đói
IV. Giải pháp
Để môi trường học đường không có khói thuốc, học sinh không hút thuốc lá, nhà trường cần đẩy mạnh phong trào giáo dục về tác hại của thuốc lá điện tử cho học sinh bằng nhiều hình thức như: thường xuyên tuyên truyền về tác hại của việc hút thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng… cho học sinh để các em nhận thức được trong thuốc lá điện tử đều chứa các chất độc hại, trong đó có chất nicotine là chất gây nghiện. Khi hút thuốc lá điện tử đồng nghĩa với việc tạo điệu kiện đưa các chất độc hại này theo đường miệng vào bên trong cơ thể. Các chất độc hại tích tụ dần, phá hủy các tế bào, gây nên những bệnh nguy hiểm. Điển hình nhất là các bệnh về phổi như: lao phổi, ung thư phổi, tràn dịch màng phổi, viêm phế quản phổi… Ngoài ra, nó còn gây các bệnh về tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản sau này và gây nên những biến chứng nguy hiểm khác. Bên cạnh đó, chất nicotine còn nó tác động trực tiếp đến hệ thần kinh. Khi các em đã lệ thuộc vào nó sẽ làm cho hệ thần kinh luôn ở trạng thái bị kích thích, ảnh hưởng đến cảm xúc của các em. Đa số những em học sinh hút thuốc lá điện tử thường bị thay đổi tâm tính, từ hiền lành, chăm học, ngoan ngoãn trở nên cộc cằn, thô lỗ, dễ dàng nổi cáu, thậm chí là nói dối, bỏ học, ăn cắp để có tiền mua thuốc hút, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tập trung trong học tập của các em.
Bên cạnh công tác giáo dục cho học sinh về những tác hại do thuốc lá điện tử gây ra, nhà trường cần đẩy mạnh công tác kiểm tra, nhắc nhở và xử phạt những học sinh sử dụng, mua bán, lôi kéo bạn bè sử dụng thuốc lá điện tử.
Bên cạnh giáo dục của nhà trường, giáo dục của gia đình cũng rất quan trọng, các bậc phụ huynh cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe và giám sát trong các hoạt trong cuộc sống của trẻ trên cơ sở tôn trọng, tránh các hành vi áp đặt, phối hợp với nhà trường, xã hội nhằm loại bỏ thuốc lá điện tử ra khỏi môi trường học đường, xây dựng một thế hệ trẻ nói không với khói thuốc để có sức khỏe tốt góp phần cho sự phát triển của đất nước.
Nguồn: Trạm Y tế Phường 13 - YTTH Tiểu học Him lam.